Toegevoegde informatie bij een afbeelding in ‘Kerk in niemandsland’ (3)

De belangrijkste onderwerpen die Schoemaker c.s. tekenden, waren kerken, ruïnes en kastelen. Door hun aanpak hebben wij nu uit de eerste hand nog zicht op deze gebouwen uit het verre verleden! Veronderstel dat de Havelter Kerk verwoest was toen er nog niet werd gefotografeerd! Stel dat beide Havelter hunebedden tot kleine brokken steen waren verbrijzeld. Naar ik meen is er ooit met de gedachte gespeeld om er dijken mee te verstevigen! Dan hadden we in onze tijd niet geweten hoe ‘onze’ hunebedden er uitzagen. En dat nu wilden deze drie vrienden o.a. voorkomen!
Hattinga Verschure geeft in zijn boek niet alleen te kennen dat hij op 25 juli 2008 zijn werkstuk ‘de Havelter kerk’ met potlood, inkt en waterverf uitvoerde, nadat hij de exacte tekenplaats van Abraham de Haen aan de onverharde Schipperskampweg had gevonden. De plek was bijna onveranderd. ‘Alleen zijn er meer grote bomen. Of … heeft De Haen de bomen met opzet kleiner getekend? Zelf heb ik de bomen rond de kerk wel wat dunner gehouden, om de omtrekken van het gebouw wat meer te kunnen benadrukken’. Hij constateert ook dat de boerderij rechts op dezelfde plaats stond als in de schets van De Haen.

Pas in ‘een wereld van verschil’ werd me duidelijk dat de tekening op pag.8 van ‘kerk in niemandsland’ niet door Pronk, maar door De Haen is gemaakt! (Alleen De Haen zette steeds plaats en datum – minus het jaartal! – op de tekening. Ze reisden immers steeds in 1732!)
De schrijver voegt ook toe dat hij na korte tijd nog eens bij de kerk ging kijken. ‘Bij de ingang ontmoette ik een man die de organist bleek te zijn van deze kerk en ook van die in Uffelte en Giethoorn. Hij leidde mij rond door de kerk en de aangebouwde zalen.’ Voor veel lezers lijkt me de vraag: ‘Met wie zou die schilder gesproken hebben?’, makkelijk te beantwoorden.

Tot slot nog dit.  Kenners van deze materie zullen zeggen: ‘Er zijn door de groep Schoemaker toch vier tekeningen in Havelte gemaakt? (Overcinge , geschetst door Abraham de Haen, wordt in de buurschap Hesselte gesitueerd!).
Behalve de Kerk en twee hunebedden staat de vierde zowel in ‘Over de hobbelende bobbelende heyde’ als in ‘Huizen van Stand’, maar die laatste ontbreekt in ‘Een wereld van verschil’. Daar ontbreekt hij om twee redenen: a. het is weliswaar geen ‘onnosel huis’, doch een ‘heerenhuis’.
Maar het is ook geen  ‘bouwwerk van allure’. Dus het zou niet passen in het boek van Hattinga Verschure. De redacteuren van ‘Huizen van Stand’J. Bos, F.J. Hulst en P.Brood, halen hier woorden van Schoemaker aan: ‘In het dorp is een heerenhuys, het welck bewoond werd door een gegasieerde (?) ritmeester wiens naam J. van Benting is. Wijders zijn daar heel gemene huysen…’ Bos vervolgt verderop: ‘Pronk was zo vriendelijk van ‘t huis ‘een tekeningetje ‘ te maken,  een nette behuizing die met kop en schouders boven de andere huisjes uitstak’.
b. Het is niet zeker waar dit huis heeft gestaan. Na drie pagina’s gissen over de mogelijke opvolgers van dit huis (Is dit nu het latere ‘schultenhuis’ of het ‘Witte Huis’?) en haar mogelijke bewoners, concluderen Bos c.s.: ‘In de bronnen zijn geen overtuigende bewijzen te vinden en daarom laten we de gelijkenis tussen het schultenhuis en het huis dat Pronk tekende vooralsnog prevaleren, totdat het tegendeel wordt bewezen’.
Is het een wonder dat Hattinga Verschure in ‘Een wereld van verschil’ noch het ‘heerenhuys’ dat De Haen in 1732 tekende, noch het huidige ‘schultenhuis’, Dorpsstraat 28-30 te Havelte, opneemt?
Had ook ik over dit ‘tekeningetje’ maar beter kunnen zwijgen? Toch niet! Evenals de tekening van de Kerk, wordt ook deze nogal eens toegeschreven aan Pronk. De vraag of Pronk dan wel De Haen de maker is, wordt verschillend beantwoord,  In ‘Huizen van Stand’(pag.178) ontbreekt de plaatsnaam en de dag, maar … in ‘Over de hobbelde bobbelde Heyde’ niet!
Daar staat de volledige tekening, inclusief plaatsnaam en dag! Dus is De Haen maker van dit tekeningetje. Het is maar dat u het weet.

Joos Wolters, Havelte
27-5-2015